Over hersenletsel

Geschreven door Irene Haslinghuis, activiteitenbegeleider bij stichting Kalorama 

Ongeveer twee jaar geleden kwam ik voor het eerst bij Peter (niet zijn echte naam). Peter woonde op de Frasselt, een afdeling voor mensen die intensieve zorg nodig hebben en voor mensen met een laag bewustzijn. Ik ben al ruim dertig jaar activiteitenbegeleider, toch was dit mijn eerste kennismaking met een afdeling waar mensen voornamelijk op hun eigen kamer verblijven. Peter had ernstige longproblemen en niet-aangeboren hersenletsel. Zijn vrouw kwam iedere dag langs. Samen konden ze wel van de afdeling af maar Peter kwam niet graag onder de mensen. Iedere dag alleen in die kamer, geconfronteerd met een lijf dat slecht functioneert, pijn, verdriet, onmacht, eenzaamheid, onbegrip, angst, afhankelijkheid. Vrienden bleven weg en te veel inspanning betekende enorme vermoeidheid en nog meer slechte dagen. Heel confronterend. Ik noemde dat toen ‘stille armoede’.

Schilderen
Ik had met Peter afgesproken iedere week op een vast tijdstip langs te komen en op zoek te gaan naar mogelijkheden om zijn dag letterlijk kleur en afleiding te geven. Schilderen leek hem wel wat.

Al snel kwam ik erachter welke techniek en welke materialen bij hem pasten en hoe hij zo zelfstandig mogelijk kon werken. Met een duidelijke start en afronding: eerst de handen masseren en na afloop de handen reinigen met een warme doek. Een mooi ritueel. Tijdens het schilderen stond zijn favoriete muziek aan. Het deed hem denken aan de tijd dat hij thuis aan het klussen was. En het leverde uiteindelijk ook mooie gesprekken op over de wensen die hij nog had. Met rust, ruimte, tijd, korte woorden, gerichte gesloten vragen en vooral ook door goed te letten op de non-verbale reacties kom je daar dan achter. Peter schilderde erg graag en ook zijn vrouw was enthousiast. Het gaf haar meer ruimte om haar eigen tijd in te delen. Peter heeft het schilderij af kunnen maken en aan dierbare familieleden gegeven. Een mooi afscheidscadeau en een waardevol aandenken.

Cineveste: een bioscoop in huis
Inspelen op de vragen, behoeften en interesses van de bewoners in samenwerking met de mantelzorger, collega’s en vooral uitgaan van iemands mogelijkheden. Daar draait het om.

Zo is ook CineVeste ontstaan: een bioscoop in huis. Met een groot scherm, de trillingen van het geluid goed voelbaar, in een donkere ruimte die ruikt naar popcorn. De ultieme bioscoopervaring!

Bewoners zoeken samen (via mail) een film uit. De ene bewoner maakt een mooi affiche, een ander regelt samen met een medewerker datum en tijdstip en weer een ander regelt de boodschappen. Ook voor mensen met een erg laag bewustzijn kan de bioscoop een goede, gerichte prikkel zijn. Een trage natuurfilm of een Nederlands gesproken film. Met heldere kleuren, bewegende beelden en soms mooie muziek. Samen kijken naar het grote doek en de intensiteit van de prikkels ervaren, met een lach en een traan.

Ieder mooi moment is er één
Er zijn tegenwoordig zo veel mogelijkheden en middelen om onze bewoners te helpen. Het kost wel veel tijd om te ontdekken wat het met hen doet. Ook onze thuisbioscoop geeft soms onrust en de reactie kan bij deze kwetsbare mensen erg variëren. Bij een van onze bewoners is het onduidelijk welke prikkels binnenkomen en hoe hij ze ervaart. Verrassend om te zien hoe hij geraakt wordt door een humoristische actiefilm. Met een lach gaat hij de deur uit, dat hadden we nog niet eerder meegemaakt! Maar ook samen luisteren naar favoriete muziek en oude foto’s kijken op de IPad behoort tot de mogelijkheden. Of samen mooie herinneringen ophalen en daarover zingevende gesprekken voeren. In de huiskamer organiseren we gemeenschappelijke activiteiten zoals Open atelier, Braintrainer of Belevenistafel. Ieder mooi moment is er één en het blijft belangrijk alle reacties te observeren en registreren.

Positieve ervaring met wellness
Eén dag per week komt collega Angelien Sekewaël langs voor wellnessactiviteiten zoals massage en uiterlijke verzorging. Waar nodig krijgen mensen gerichte zintuiglijke prikkeling en ondersteuning. Angelien neemt de tijd om de ander in beweging te zetten of passief te laten ervaren, al naar gelang de behoefte. Ze krijgt veel positieve reacties en iedere week krijg ik weer de mooiste momenten van haar te horen. Door de juiste bejegening en bewust om te gaan met prikkels, kan zij mensen ondersteunen bij het ervaren. Door observatie en reacties te registreren kunnen onze bevindingen gericht worden meegenomen in de omgang met de bewoner. Zeker als het gaat om warme of koude sensaties, zachtjes vasthouden of met lichte druk, strelen of masseren.

We kunnen het verschil maken
Zo spelen we steeds in op het moment, peilen we de behoefte en zoeken we naar mogelijkheden. Door mensen regelmatig te bezoeken, de tijd te nemen en met de nodige rust bouwen we een vertrouwensrelatie op en bieden we een herkenbaar, positief moment op de dag of in de week. Juist bij hele kwetsbare mensen kunnen activiteitenbegeleiders het verschil maken. Wat hebben we toch een mooi vak!

Met dank aan én toestemming van alle betrokkenen